در سال 2017 حدود نيم ميليون نفر(435000 نفر) جان خود را به علت بيماري مالاريا از دست دادند كه اكثر آنها كودكان زير 5 سال بودند. همچنان 90% از موارد مالاريا مربوط به كشورهاي آفريقايي مي باشد. سازمان جهاني بهداشت روز 25 آوريل را روز جهاني مبارزه با مالاريا نامگذاري نموده است كه در سال 2019 با هدف ريشه كني مالاريا در قاره افريقا تا سال 2030 ، شعار امسال را "جهان بدون مالاريا از من شروع مي شود" درنظر گرفته شد.
بيماري مالاريا يكي از شايعترين بيماريهاي منتقله توسط ناقلين در كشور مي باشد كه بعلت حضور انگل تك ياخته بنام پلاسموديوم در خون انسان ايجاد مي شود . پلاسموديوم ها در داخل گلبولهاي قرمز خون رشد ميكند و پس از رشد ، تكثير نموده و موجب پاره شدن گلبولهاي قرمز خون و بروز علائم مالاريا مي شود .
هر سال در جهان 500 – 300 ميليون نفر به مالاريا مبتلا ميشوند و از اين تعداد بيش از 1 ميليون نفر جان خود را از دست مي دهند .
عامل بيماري انگلهاي تك سلولي بنام پلاسموديوم مي باشد. در ايران سه گونه پلاسموديوم وجود دارد كه عبارتند از : پلاسموديوم ويواكس و پلاسموديوم مالاريه و پلاسموديوم فالسيپاروم. پلاسموديوم فالسيپاروم از همه خطرناكتر بوده و اگر درمان نشود باعث مرگ بيمار مي شود.
ناقل بيماري پشه هاي آنوفل ماده مي باشد . در كشور ايران 19 گونه پشه آنوفل شناخته شده كه 7 گونه آن ناقل بيماري مي باشد. پشه هاي آنوفل بيشترين زمان خونخواري را در شب انجام ميدهند.
دوره كمون
دوره كمون بر حسب نوع انگل فرق ميكند و در نوع ويواكس 14-7 روز است.
راه انتقال بيماري
رايج ترين روش انتقال بيماري از طريق گزش پشه آنوفل ماده از شخص بيمار به شخص سالم ميباشد
علائم بيماري
اشخاصي كه به بيماري مالاريا مبتلا مي شوند ابتدا احساس سرما مي كنند و سپس لرز مي نمايند و بعد دچار تب مي شوند و در نهايت عرق مي كنند كه به اين مراحل حمله مالاريا گفته مي شود . علائم ديگر مالاريا سردرد ، استفراغ ، بزرگي طحال ، كم خوني و دردهاي عضلاني مي باشد .
روش تشخيص بيماري
ساده ترين و مطمئن ترين روش تشخيص قطعي بيماري آزمايش خون است. كه ميتوان با تهيه گسترش خوني در فاصله زماني كمتر از نيم ساعت به وجود بيماري پي برد.
درمان
درمان اساسي مبتلايان به پلاسموديوم فالسيپاروم و ويواكس با كلروكين و پريماكين طبق دستورالعمل كشوري توصيه ميگردد.
پريماكين در زنان حامله ، بچه هاي زير يكسال ، افراديكه داراي كمبود G6PD هستند نبايد مصرف شوند .
اقدامات پيشگيري كننده
- آموزش بهداشت به مردم به منظور شناساندن علائم ، راههاي انتقال و پيشگيري از بيماري به آنها .
- بيماريابي : جهت قطع زنجيره انتقال بيماري و پيداكردن سريع مخازن آلوده و درمان بموقع و كامل آن نقش مهمي در كنترل اين بيماري دارد .
- مبارزه با ناقل بيماري :
جلوگيري از گزش توسط پشه آنوفل با اقدامات ذيل :
- خوابيدن در زير پشه بند در موقع شب .
- استفاده از توري مناسب براي پنجره ها و دربهاي خانه يا حداقل اتاقهاي كه افراد در شب در آنجا مي خوابند .
- استفاده از مواد دور كننده حشرات بر روي نقاط باز بدن .
- استفاده از حشره كشهاي خانگي بصورت اسپري يا تدخيني در محلهاي استراحت قبل از خواب
از بين بردن محلهاي تكثير پشه هاي آنوفل :
- از بين بردن و خشكاندن آبهاي راكد .
- جاري كردن و بحركت انداختن آبهاي راكد پر كردن بركه ها و گودالها
- استفاده از ماهيهاي لاروخوار و باسيلهاي لاروكش و لاروكشهاي شيميايي در داخل آبهاي كه ميتواند محل مناسبي جهت تخمگذاري پشه هاي آنوفل باشد .
- از بين بردن پشه هاي بالغ :استفاده از حشره كشهاي شيميايي طولاني اثر از جمله بايگون و آيكون بصورت سمپاشي ابقايي اماكن داخلي انساني و حيواني .