روز جهانی ایدز از سال ۱۹۸۸ به منظور افزایش بودجه‌ها و افزایش آگاهی، آموزش و مبارزه با تبعیض‌ها به اول دسامبر (برابر با ۱۰ آذر) هر سال اطلاق میگردد و هر ساله برای این روز، شعار خاصی نیز در نظر گرفته میشود. هدف عمده از این کار این است که به عموم مردم یادآوری شود که HIV از بین نرفته‌است و هنوز کارهای زیادی است که باید انجام شود. امسال ۳۰ امین سالی است که در سراسر جهان به مناسب روز جهانی ایدز برنامه هایی برگزار می شود. سالانه یک میلیون نفر به علت ابتلا به ایدز جان خود را از دست می دهند، زیرا اکثر این افراد از بیماری خود مطلع نبوده و به موقع درمان نمی شوند. طبق آمار اعلام شده توسط سازمان جهانی بهداشت، یک نفر از هر چهار نفر مبتلا به ایدز از بیماری خود اطلاع ندارد، با توجه به اهمیت شناسایی به موقع بیماری در سال۲۰۱۸ شعار "برای آگاهی از سلامت خود من هم آزمایش HIV می دهم" انتخاب شده است
شمار مبتلایان به اچ آی وی مثبت در سراسر جهان در حال افزایش است و به نظر می رسد، به رغم بالا رفتن آگاهی عمومی از شیوه های ابتلا و پیشگیری از این بیماری مهلک، همچنان طیف های مختلفی از جامعه درباره آن، چیز زیادی نمی دانند. آمارها نشان می دهد که در دنیا بیش از ۳۶ میلیون نفر یعنی حدود نیم درصد جمعیت کره زمین (به طور خوشبینانه)، مبتلا به ویروس اچ آی وی هستند که تنها ۴۶ درصد از آن ها از بیماری خود اطلاع دارند و درصد اکثریتی نیز از بیماری خود آگاه نیستند و بالطبع، به فکر درمان و کنترل آن هم نخواهند بود.
بیماری ایدز چیست؟
بیماری ایدز یا سندرم نقص ایمنی اكتسابی بیماری است كه سبب اختلال سیستم ایمنی بدن می شود به صورتی كه بدن قادر به مبارزه با برخی عفونتها نمی باشد. این عفونتها عبارتند از: عفونتهایی كه عفونتهای فرصت طلب نام دارند و سایر بیماریهایی كه در شرایط ضعف سیستم ایمنی عمل می كنند. وقتی فردی با ویروس ایدز آلوده می شود و ویروس وارد بدن او میگردد، ابتدا ویروس در سلولهای سفید خون او زندگی و تكثیر پیدا میكند. این سلولهای سفید سلولهای ایمنی هستند كه بطور طبیعی ما را در مقابل بیماریها محافظت میكنند. شاه علامت آلودگی با ویروس ایدز بصورت از بین رفتن پیشرونده گروه خاصی از سلولهای ایمنی به نام سلولهای T كمكی یا سلولهای CD4 میباشد. ویروس در حین رشد خود در بدن سبب از بین رفتن این سلول و سلولهای دیگر میشود. انهدام این سلولها سیستم ایمنی را تضعیف میكند در نتیجه باعث مستعد شدن شخص به عفونتها و بیماریهای فرصت طلب مختلف میشود از عفونت ریه گرفته تا سرطان.
فاصله زمانی ورود ویروس تا بروز علایم بیماری ایدز چقدر است؟
در برخی افراد علایم ایدز كه همانا كاهش تعداد سلولهای T و عفونتهای فرصت طلب می باشد خیلی زود بعد از اولین آلودگی با ویروس اتفاق می افتد. اما اغلب افراد به مدت ۱۲-۱۰ سال و تعداد كمی حتی مدتهای طولانی تری بدون علامت باقی می مانند. همانند بیشتر بیماریهای دیگر رسیدگی های بموقع پزشكی میتواند عمر شخص را طولانی تر سازد.
ویروس ایدز چگونه منتقل میشود؟
فرد آلوده به ویروس ایدز ویروس را در مایعات خاص بدنش از جمله خون، شیر و ... حمل میكند. انتقال ویروس فقط در صورتی میسر است كه این چنین مایعات آلوده به ویروس ایدز وارد جریان خون فرد دیگری بشوند. معمولاً انتقال ویروس ایدز از یكی از این راهها اتفاق می افتد:
- تماس جنسی بدون پیشگیری با فرد آلوده به ایدز
- استفاده از سوزن یا سرنگ مشترك با یك فرد آلوده به ویروس ایدز
- انتقال ویروس از مادر به فرزند در حین بارداری، زایمان، یا شیردهی
- تزريق فرآورده خوني آلوده به ويروس ايدز
هر زنی كه باردار است یا قصد بارداری دارد و به هر دلیل مشكوك است كه احتمال آلودگی با ویروس برای وی وجود دارد لازم است قبل از بارداری آزمایش و مشاوره مربوط به ایدز را دریافت كند. اگر آزمایش ایدز خانم بارداری مثبت باشد باید داروهای لازم برای پیشگیری از انتقال ایدز به فرزندش را دریافت كرده و از شیر دادن وی خودداری نماید.
ویروس ایدز از چه راههایی منتقل نمی شود؟
انتقال ویروس ایدز از یك فرد به فرد دیگر به آسانی ویروسهای دیگر نمیباشد. این ویروس از راه هوا یا غذا منتقل نمیشود (به عنوان مثال از طریق عطسه یا سرفه كردن). هیچ موردی از انتقال ایدز از طریق تماسهای عادی روزانه یك فرد آلوده با همخانه ای ها، همكاران، خویشاوندان، یا دوستانش كه از ظروف و توالت مشترك استفاده میكنند دیده نشده است. ایدز همچنین از طریق در آغوش گرفتن و بوسیدن منتقل نمیشود. ویروس ایدز در عرق، استفراغ، مدفوع و ادرار وجود دارد ولی تاكنون مواردی از انتقال توسط آنها گزارش نشده است. (بجز دو مورد كه انتقال ویروس از طریق تماس مدفوع با پوست بریده شده اتفاق افتاده است.) مگس، پشه و حشرات دیگر ویروس را منتقل نمی كنند.
تشخیص آلودگی به ویروس ایدز
بلافاصله بعد از آلوده شدن، برخی افراد ممكن است علائمی گذرا شبیه یك سرماخوردگی ساده داشته باشند. حتی ممكن است آلوده شده باشند، اما كاملاً احساس سلامت كنند. تنها راهی كه شخص میتواند از وضعیت خود مطمئن شود انجام آزمایش برای كشف آنتی بادیهای ضدویروس ایدز (پروتئین هایی كه در بدن برای مبارزه برعلیه ویروس ایدز تولید میشوند) میباشد. این آزمایش بر روی نمونه خون فرد مشكوك انجام میشود. اگر در خون شخص آنتی بادیهای ضدویروس ایدز موجود باشد معنای آن این است كه به ویروس ایدز آلوده شده است.
در چه مواردی باید آزمایش ایدز انجام شود؟
اگر شخص به هر دلیل احتمال میدهد كه به ویروس ایدز آلوده شده باشد باید هرچه سریعتر مورد آزمایش قرار گیرد، زیرا حتی در اولین مراحل بیماری باید گامهای سازمان یافته ای برای حفظ درازمدت سلامتی فرد برداشته شود. بیمار باید به طور منظم به یك متخصص بیماریهای عفونی مراجعه كند تا در وقت مقتضی قبل از بدحال شدن بیمار درمان ضد ویروس ایدز شروع شود. این روش رسیدگی فعالانه در بیماران ایدز سبب میشود بیمار سالهای بیشتری زندگی سالم داشته باشد.
در حال حاضر آزمايش غربالگري HIV در مراكز مشاوره رفتاري سراسر كشور به صورت رايگان و محرمانه انجام مي گردد. ليست اين مراكز در سايت اطلاع رساني ايدز در دسترس عموم مي باشد: www.HIV-STI.ir
تهيه و گردآوري: واحد پيشگيري و كنترل عفونت بيمارستان بهمن